موسیقی جنگ عراقی‌ها چه شکلی بود؟/ داستان یک شکنجه موسیقایی!
تاریخ انتشار: ۵ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۶۹۲۱۴
خبرگزاری مهر -گروه هنر- علیرضا سعیدی؛ کتاب «بانگ آزادی» مشتمل بر خاطرات شفاهی احمدعلی راغب از آهنگسازان و پیشکسوتان موسیقی انقلاب یکی از مهمترین آثار مکتوب مرتبط با تاریخ تولید سرودها و ترانه‌های انقلابی است که در سال ۱۳۹۸ با تحقیق مهدی چیت‌ساز و مرتضی قاضی و تدوین محسن صفایی‌فرد توسط دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این کتاب به واسطه گفتگوهای مبسوطی که محققان و تدوین‌کنندگان اثر با مرحوم احمدعلی راغب داشته‌اند، یکی از مهمترین مراجع مورد وثوق مرتبط با تاریخ شفاهی موسیقی انقلاب اسلامی است که می‌تواند در برگیرنده شناخت ابعاد جدیدی از فرهنگ و هنر مردمی انقلاب باشد. چارچوبی که در آن توجه به این قسمت از فعالیت‌های فرهنگی هنری هنرمندان و مردم در جریان انقلاب اسلامی به شدت مهم و ضروری است و می‌تواند روایت یکی از مسیرهای رو به پیشرفت فعالیت‌های فرهنگی در کشورمان را پیش روی مدیران و سیاستگذاران این عرصه قرار دهد.
فرآیندی هدفمند با حضور تمام اقشار جامعه که در آن دوران نهایت تلاش خود را به واسطه همدلی و همراهی که داشتند برای تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی انجام دادند و شرایطی را فراهم آوردند تا به واسطه ابزار فرهنگ و هنر، فرهنگ انقلابی را به سمت پیروزی رهنمون سازند. فضایی که قطعاً قسمت مهمی از تاریخ انقلاب اسلامی را رقم زده اما بسیاری از مردم با آن آشنا نیستند و در این مسیر چه بهتر که مجموعه‌های فرهنگی و هنری فعال در این عرصه بتوانند از دریچه فرهنگ و هنر به انعکاس آنچه در جریان پیروزی انقلاب اسلامی ایران و پس از آن صورت گرفت، بپردازند.
فرارسیدن هفته دفاع مقدس بهانه‌ای شد تا بار دیگر با انعکاس دوباره فرازهایی از این کتاب به بازآفرینی خاطرات یکی از مهمترین و مؤثرترین هنرمندان جریان انقلاب بپردازیم که به واسطه موسیقی کارهای مهمی را در این عرصه انجام داده است.
البته آنچه در پروژه «خاطره‌بازی با اهالی موسیقی انقلاب» صورت می‌گیرد، فقط محدود به انعکاس فرازهای کتاب «بانگ آزادی» نمی‌شود و گروه هنر خبرگزاری مهر در آینده گزارش‌ها، گفتگوها و نوشته‌های رسانه‌ای دیگری از فعالان عرصه انقلاب اسلامی را پیش روی مخاطبان قرار می‌دهد.
در شانزدهمین شماره از این سلسله گزارش به انعکاس خاطرات مرحوم احمدعلی راغب آهنگساز و نوازنده موسیقی از روزهای منتهی به آغاز جنگ تحمیلی و نحوه ساخت و تولید سرودها و آهنگ‌های انقلابی مرتبط با این روزهای پرالتهاب پرداختیم که در بخشی از کتاب «بانگ آزادی» مورد توجه محققان و پژوهشگران مرتبط با تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس قرار گرفته است.
زنده‌یاد راغب در این بخش از روایت خاطرات شفاهی به نحوه اعزام گروه های هنری و خوانندگان مطرح برای حضور در جبهه ها اشاره کرده و گفته است: آقای مهرداد کاظمی جانش را کف دستش گرفته بود و برای خواندن سرودها به مناطق جنگی می رفت، اما تکلیف زن و بچه اش مشخص نبود و در چارت اداری حق و حقوقی برای این افراد دیده نشده بود. بنابراین این مسائل کم کم باعث شد این کار کم رنگ شود. بچه ها می گفتند ما از نظر نوازنده و خواننده کم بضاعتیم. اگر خدای نکرده برای مهرداد کاظمی یا محمد گلریز اتفاقی می افتاد، تا ما می خواستیم یک گلریز و کاظمی دیگر پیدا کنیم کلی طول می کشید. در جبهه فقط سرودهایی را که تولید کرده بودیم، به صورت زنده اجرا می کردند. هیچ وقت چیز دیگری اجرا نکردند.
مجید حداد یک بار با لباس نظامی به رادیو آمد و با تعدادی از بر و بچه ها و کارمندان رادیو که انتخاب شده بودند، سوار ۲ تا اتوبوس شدند و رفتند جبهه. آن زمان از همه وزارت خانه ها و اداره ها، کارمندان را نوبتی به جبهه می فرستادند. اگر مثلا کسی متخصص امور فنی بود و باید سیستم های فنی آنجا را نظارت و راه اندازی می کرد، می رفت؛ اما کارمندان معمولی را نمی فرستادند. مگر اینکه کسی خودش می خواست و خودش از طریق بسیج می رفت.
اواسط سال ۱۳۵۹ بود که یک بار من هم با شعرا به جبهه رفتم. سرپرستمان علی معلم بود که از همه مان جوان تر و زبر و زرنگ تر بود. با آقایان شاهرخی، سبزواری، اوستا، معلم، گلشن کردستانی و ... تا اهواز رفتیم. اما اجازه ندادند جلوتر برویم. با اتوبوس رفتیم. در بیابانی که نمی دانم کجا بود، اتوبوس را گل آلود کردند. فضای اتوبوس تاریک شد، فقط سوراخ کوچکی برای راننده باقی گذاشتند. ساعتی به آنجا رسیدیم که دیگر علامت ایست گذاشته بودند. جلویمان را گرفتند. البته ما نامه بازدید جبهه داشتیم. در کل، زمان و وضعیت مناسبی نبود، چون ظاهرا نفوذی ها در جبهه زیاد شده بودند. چند افسری که جلویمان را گرفتند، همه ما را می شناختند. بعد هم به ما گفتند نه، نمی‌شود این شیشه ها را پاک کنید و برگردید. شما باید بروید پشت جبهه بنشینید و شعر بگویید. خط مقدم جای امثال ماست و ما باید آنجا برویم. هرچه کردیم نگذاشتند.
مسئولان صدا و سیما از ما نخواسته بودند که برویم؛ بچه های جبهه ما را دعوت کرده بودند. عجیب بود که به ما نامه های زیادی داده بودند. خیلی اظهار علاقه می کردند که آنجا برویم. ما رفته بودیم جبهه تا از قسمت هایی که بچه ها برنامه حمله نظامی نداشتند، دیدن کنیم. می خواستیم به قرارگاه پشتیبانی برویم و بین بچه های جبهه باشیم. مسئولان گفتند بد نیست شما هم بروید و از نزدیک فضا را ببینید. اتفاق خاصی هم نیفتاد؛ نه کنار گوش ما گلوله ای ترکید، نه خطری در کار بود. خیلی با اشتیاق می رفتیم. مدام در ذهنم تصاویری را که از جبهه ها از طریق تلویزیون یا فیلم هایی که برایمان می آوردند، مجسم می کردم. ما در اتاق هایمان این تصاویر را به صورت مستند، ویرایش نشده و خام می دیدیم. من صدها بار دیده بودم که گلوله می آمد و چیزی از سینه رزمنده ای بلند و خون آلود می شد. این تصاویر معمولا در اطلاعات و اخبار سانسور می شدند، برای اینکه ممکن بود پدر و مادر و خانواده آن فرد ببینند و این درست نبود.
اجازه بازدید ندادند، اما شعرای جوان تری مثل مرحوم قیصر امین پور، ساعد باقری، سلمان هراتی، یوسفعلی میرشکاک یک بار خودشان به صورت انفرادی که هیچ ارتباطی به رادیو و تلویزیون نداشت، ثبت نام کرده وستاد تبلیغات تشکیل شد که مسئولیت داشتند برای سربازان عراقی، موسیقی کردی پخش کنند. واقعا هم وقتی پخش می شد، سربازهای عراقی می نشستند و گوش می دادند. بلندگوهای ما در مکان هایی جاسازی شده بودند که پیدایشان نمی کردند، ولی صدایش را می شنیدند رفته بودند جبهه. عکس هایی را که آورده بودند، دیدم. از صحنه هایی عکس گرفته بودند که تعجب برانگیز بود. درست در همان لحظه ای که عکاس فلاش زده بود، خمپاره در حال انفجار بود و انفجار خمپاره در حالی در عکس دیده می شود که اینها روی زمین خوابیده بودند.
آخرین اعزام گروهی سال ۱۳۶۱ بود و پس از آن مصادف با آزادی خرمشهر این روند قطع شد. هر سال سه چهار گروه می فرستادیم. به جز صدا و سیما، وزارت ارشاد هم مسئولیت فرستادن نیرو را به عهده داشت. بعدها به دلایلی کار رفته رفته کم رنگ شد و دیگر بچه ها به مناطق جنگی نرفتند حرفشان این بود و درست هم می گفتند که ما می رویم بی نام و نشان می میریم؛ چون هیچ جا ثبت نمی شود که رفته ایم و فقط مرکز موسیقی مطلع است که ما را به مناطق جنگی فرستاده اند.
بعد از واقعه خرمشهر، دیگر کسی از مرکز موسیقی به مناطق جنگی فرستاده نشد. از طرف دیگر تعداد نفوذی ها در جبهه ها افزایش پیدا کرد و دوستانی که فعال بودند ترور می شدند؛ یعنی آنها را از پشت می زدند و می کشتند.
مثلا عکاسی می خواست عکس خاصی بگیرد و با آن پوستر درست کند، اما در جبهه خودی گلوله می خورد و شهید می شد. خب چه کسی او را زده بود؟ معلوم بود کار نفوذی هاست. نیروی بعثی عراق که دیگر از چهل کیلومتر آن طرف تر نمی توانست شلیک کند.
برخی مواقع تلویزیون ایران جبهه عراق را نشان می داد و به عربی و فارسی زیرنویس می کرد این قسمت، منطقه ای از ایران که عراقی ها گرفته اند. هم در تلویزیون و هم در فیلم هایی از دور که از ارتش عراق گرفته شده بود، می دیدیم شب ها دور هم می نشینند و آهنگ های چرند و ضعیفی پخش می کنند. همه سربازها با هم بلند می شوند، دستمال بر می دارند و با آن می رقصند.
ترجمه شعرهایشان را که از دوستان پرسیدیم، گفتند همه اش درباره عشق به یک دختر است. در تمام شعر دارند قربان صدقه یک دختر می روند. شعرهایشان عاشقانه، آن هم از نوع عشق معمولی و کوچه خیابانی بود. اشعار غنی فاخر و با مفاهیم متعالی نداشتند و موسیقی شان هم بسیار مبتذل بود.
با خودم می گفتم یعنی موسیقی جنگ ما هم باید این شکلی باشد؟ بعدا فهمیدیم اینها اصلا از موسیقی هیچ چیز نمی دانند، یعنی کل عراق از موسیقی هیچ نمی داند و آنجا موسیقی در حد بزن و بکوب و رقص و آواز است و انگار عروسی گرفته اند! عوام اعراب از موسیقی هیچ اطلاعی ندارند؛ همین طوری می زنند و می رقصند. در عروسی هایشان از دف استفاده می کنند. در ارکسترهای عربی نوعی دف هست که به آن دمامه می گویند. دف بسیار بزرگی است. البته آذربایجانی ها هم نوعی از این دف را به نام گاوال یا گابال دارند. کار این نوع دف فقط القای ریتم است و در نهایت کوچک و کوچک تر می شود تا به دف معمولی زنجیردار و دف دایره ای می رسد و البته موسیقی عرب فاخر هم وجود دارد اما آنچه که سربازان عراقی گوش می کردند و با آن می رقصیدند، بسیار مبتذل بود. حتی سطحش از موسیقی کوچه بازاری و لاله زاری ما بسیار پایین تر بود.
به این نتیجه رسیده بودیم که در جنگ، نیروی تبلیغات بسیار کاربرد زیادی دارد و باید از این حربه هم استفاده کنیم. باید خودمان می گفتیم حالا که موسیقی و اشعار عربی و کردی ما از آنها غنی تر است، پس باید آثارمان را برایشان بفرستیم و به گوش سربازان عراقی برسانیم. همین اتفاق هم افتاد و در آن برهه برای رزمنده های عراقی، به نفع ایران موسیقی پخش می کردیم.
ستاد تبلیغات تشکیل شد که مسئولیت داشتند برای سربازان عراقی، موسیقی کردی پخش کنند. واقعا هم وقتی پخش می شد، سربازهای عراقی می نشستند و گوش می دادند. بلندگوهای ما در مکان هایی جاسازی شده بودند که پیدایشان نمی کردند، ولی صدایش را می شنیدند.
آنها هم برای این طرف از این کارها کرده بودند، البته نه در زمینه موسیقی، حرف هایی از بلندگوها می زدند و مثلا می گفتند آقا جبهه ها را رها کنید و از دستورات [امام] خمینی تبعیت نکنید. بعضی ها در اردوگاه اسرای جنگی، موسیقی های بسیار وقیحی پخش می کردند.
چون می دانستند بچه ها مذهبی و نمازخوان و اهل قرآن هستند، برای اسرا موسیقی هایی پخش می کردند که روحیه شان را خراش بدهند. این نوعی شکنجه محسوب می شد. ما در این زمینه موفقیت بسیاری کسب کردیم تا جایی که مسئولان رده بالای کشوری کارمان را تائید کردند و به ما خسته نباشید گفتند.
ادامه دارد ...
کد خبر 5896009منبع: مهر
کلیدواژه: احمدعلی راغب موسیقی انقلاب هفته دفاع مقدس تئاتر ایران هفته دفاع مقدس هنرمندان تئاتر دفاع مقدس حضور هنر ایران در جهان تماشاخانه ایرانشهر فیلم کوتاه اعتصاب جشنواره نمایش های آیینی و سنتی نقاشی بنیاد سینمایی فارابی موسیقی ایرانی سربازان عراقی انقلاب اسلامی مناطق جنگی شده بودند جبهه ها بچه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۶۹۲۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
محسن رضایی: تک‌روی و سهم‌خواهی به نظام و مردم آسیب می‌زند
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اینکه تک‌روی و سهم‌خواهی آسیب بزرگی به نظام و مردم خواهد زد، گفت: امروز بشدت نیازمند عقلانیت جمعی در اشخاص و درون جریانات سیاسی کشور هستیم.
به گزارش ایسنا، محسن رضایی در آستانه برگزاری دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی در دیدارهای جداگانه با داوری و روح الامینی، دبیر و معاون امور استان‌های شانا و دبیران جریانات سیاسی دیگر بر وحدت گروه‌های انقلابی تاکید کرد.
وی در دیدار با نادی، جراره و شورای مرکزی شریان، رائفی پور و سعید محمد و شورای مرکزی صبح ایران و احمد نادری و شورای مرکزی جماران گفت: باید از رویش‌های انقلاب استقبال و از هرنوع تفرقه جلوگیری کرد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر ضرورت حفظ وحدت در جبهه انقلاب، افزود: همبستگی و برادری از ارزش‌های اصیل انقلاب اسلامی است که امروز بیش از هر زمانی باید مورد توجه باشد و اکنون ملت و نظام، نیازمند صف فشرده نیروهای انقلاب و کارآمدی جبهه انقلاب است و راه آن قاعده‌محوری به جای شخص‌محوری است.
وی با یادآوری شرایط حساس کشور پس از طوفان الاقصی و عملیات «وعده صادق» اظهار کرد: موقعیت ایران در غرب آسیا بیش از گذشته تعیین‌کننده شده است، بنابراین فرصت‌ها و تهدیدات جدیدی درمقابل کشور قرار گرفته است. در چنین شرایطی وحدت نیروهای انقلاب و تلاش همگانی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور رمز عبور از تهدیدات و بهره‌برداری از فرصت‌هاست. هر نوع تک‌روی و سهم‌خواهی آسیب بزرگی به نظام و مردم خواهد زد. امروز بشدت نیازمند عقلانیت جمعی اشخاص و جریانات سیاسی کشور هستیم.
رضایی با تاکید بر اهمیت مشارکت مردم در انتخابات گفت: انتخابات مجلس باوجود شرایط سخت اقتصادی با حضور مردم انجام شد که نشان دادند تنها راه اصلاح کشور انتخابات و مردم‌سالاری است. حضور سلیقه‌های مختلف سیاسی، مشارکت مردم را جدی‌تر و بیشتر می‌کند.
وی گفت: رقابت باید برادرانه و به دور از منازعه باشد. انتقادات باید منصفانه و همراه با ضوابط اخلاقی صورت گیرد و فضا برای رویش‌های جدید مهیا باشد. تحمل سلیقه‌های سیاسی علامت بلوغ عقلانیت گروه‌های سیاسی است.
در این نشست‌های جداگانه نادی و جراره از شریان، احمد نادری از جماران، رائفی‌پور و سعید محمد از صبح ایران، با تشریح روند شکل‌گیری جریان‌ها و تشکل‌های خود، به بررسی اجمالی دور اول انتخابات و برخی گله‌مندی‌ها پرداختند و آمادگی خود برای گفت‌وگو با سایر گروه‌های جبهه انقلاب را اعلام کردند.
محسن رضایی نیز در جلسه با داوری و روح الامینی، دبیر و معاون امور استان‌های شانا، بر وحدت همه گروه‌های جبهه انقلاب ازجمله شانا، پایداری، شریان، جماران، صبح ایران و تحول‌خواهان وسایر گروه‌ها تأکید کرد و اعضای شانا هم نظراتشان را بیان کردند.
انتهای پیام
دستگیری ۴ متهم اصلی پرونده مفقودی یسنا کودک کلالهای